جوش شیرین

بی کربنات سدیم (نام IUPAC: کربنات هیدروژن سدیم)، که معمولاً به عنوان جوش شیرین شناخته می شود، یک ترکیب شیمیایی با فرمول NaHCO3 است. این نمک از یک کاتیون سدیم (Na+) و یک آنیون بی کربنات (HCO3-) تشکیل شده است. بی کربنات سدیم یک جامد سفید رنگ است که کریستالی است، اما اغلب به صورت پودر ریز ظاهر می شود. طعم کمی شور و قلیایی شبیه سودای شستشو (کربنات سدیم) دارد. شکل طبیعی معدنی ناکولیت است. این جزء ماده معدنی ناترون است و به صورت محلول در بسیاری از چشمه های معدنی یافت می شود. بی کربنات سدیم نمک مونو سدیم اسید کربنیک با خواص قلیایی و جایگزینی الکترولیت است. پس از تفکیک، بی کربنات سدیم یون های سدیم و بی کربنات را تشکیل می دهد. تشکیل یون بی کربنات پلاسما را افزایش می دهد و غلظت یون هیدروژن اضافی را بافر می کند و در نتیجه pH خون را افزایش می دهد. از آنجایی که نمک از دیرباز شناخته شده و به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد، نام های مرتبط زیادی مانند جوش شیرین، جوش شیرین، جوش شیرین و بی کربنات سودا دارد. بی کربنات سدیم یک پودر کریستالی و سفید است که معمولا به عنوان یک عامل بافر pH، یک پرکننده الکترولیت، قلیایی کننده سیستمیک و در محلول های پاک کننده موضعی استفاده می شود. بی کربنات سدیم در تمام قاره های جهان تولید می شود و تعداد سایت های تولید جهانی 30 تا 50 تخمین زده می شود. مقدار کل بی کربنات سدیم مورد استفاده در سال 2001 2 میلیون تن برآورد شده است. بی کربنات سدیم به عنوان افزودنی خوراک دام، افزودنی غذای انسان و در صنایع دارویی استفاده می شود. همچنین برای تولید سایر مواد شیمیایی استفاده می شود و در لوازم آرایشی و بهداشتی و شوینده ها و سایر محصولات پاک کننده خانگی استفاده می شود. در تعداد زیادی از محصولات مصرفی وجود دارد اما محصول خالص نیز در دسترس مصرف کنندگان است. درصد استفاده به شرح زیر است: تهیه غذا 30 درصد; خوراک دام 20%; لاستیک و مواد شیمیایی صنعتی 15%؛ داروسازی 11%; کپسول آتش نشانی، 9٪؛ صابون و مواد شوینده 5%؛ سایر شامل منسوجات، کاغذ و چرم 10 درصد. در آشپزی، جوش شیرین عمدتاً در پخت و پز به عنوان یک عامل خمیر کننده استفاده می شود. هنگامی که با اسید واکنش می دهد، دی اکسید کربن آزاد می شود که باعث انبساط خمیر می شود و بافت و دانه مشخصی را در پنکیک، کیک، نان سریع، نان سودا و سایر غذاهای پخته شده و سرخ شده تشکیل می دهد. ترکیبات اسیدی که این واکنش را القا می کنند عبارتند از فسفات ها، کرم تارتار، آب لیمو، ماست، دوغ، کاکائو و سرکه. جوش شیرین را می توان همراه با خمیر ترش استفاده کرد که اسیدی است و محصولی سبک تر با طعم اسیدی کمتر می سازد. گرما همچنین می تواند به خودی خود باعث شود که بی کربنات سدیم به دلیل تجزیه حرارتی به عنوان یک عامل افزایش دهنده در پخت عمل کند و دی اکسید کربن آزاد کند. از بی کربنات سدیم می توان برای کشتن سوسک ها استفاده کرد. پس از مصرف، به دلیل جمع شدن گاز باعث ترکیدن اندام های داخلی سوسک ها می شود. بی کربنات سدیم می تواند یک راه موثر برای کنترل رشد قارچ باشد. بی کربنات سدیم را می توان در استخرها، آبگرم ها و حوضچه های باغ برای افزایش قلیاییت کل مصرف کرد. این همچنین سطح pH را بالا می برد و حفظ pH مناسب را آسان تر می کند. در صورتی که PH بالا باشد، نباید از بی کربنات سدیم برای تنظیم pH استفاده کرد.